ขมิ้น สรรพคุณและโทษ
ขมิ้นชันสมุนไพรที่เต็มไปด้วยคุณประโยชน์และอยู่คู่คนไทยมาแสนนาน ทั้งใช้เป็นอาหาร เครื่องแกงในการทำอาหาร เป็นยารับประทาน หรือใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องสำอาง เวชสำอาง ดูแลบำรุงรักษาผิวพรรณ
ขมิ้นชันหรือที่คนทั่วไปอาจรู้จักในชื่อ ขมิ้นแกง ขมิ้นหยวก ขี้มิ้น ตายอ สะยอ หมิ้น(ภาคใต้) ขมิ้นหัว(เชียงใหม่) ลักษณะภายนอกของขมิ้นชัน จะมีลักษณะเป็นเหง้ารูปไข่ มีแง่งแขนงรูปทรงกระบอก หรือคล้ายนิ้ว ผิวนอกสีเหลืองถึงสีเหลืองน้ำตาล สีภายในสีเหลืองเข้มหรือสีส้มปนน้ำตาล เป็นมัน แข็งและเหนียว เมื่อบดเป็นผงมีสีเหลืองทองหรือสีเหลืองส้มปนน้ำตาล กลิ่นหอมเฉพาะตัว รสขม ฝาด เฝื่อน เผ็ดเล็กน้อย
องค์ประกอบทางเคมี:
- สารกลุ่มเคอร์คิวมินนอยด์ (curcuminoids) ประกอบด้วย เคอร์คิวมิน (curcumin), monodesmethoxycurcumin, bisdesmethoxycurcumin
- น้ำมันระเหยง่าย (volatile oil) มีสีเหลืองอ่อน สารหลักคือเทอร์เมอโรน (turmerone) 60%, ซิงจิเบอรีน (zingiberene) 25%, borneol, camphene, 1, 8 ciniole , sabinene, phellandrene
ประโยชน์ต่อผิวพรรณ
- ช่วยลดอาการฟกช้ำบวม ปวดไหล่และแขน บวมช้ำและปวดบวม แก้ปวดข้อ
- สมานแผลสดและแผลถลอก ผสมยานวดคลายเส้นแก้เคล็ดขัดยอก
- แก้น้ำกัดเท้า แก้ชันนะตุ แก้กลากเกลื้อน
- แก้โรคผิวหนังผื่นคัน รักษาฝี
- แผลพุพอง สมานแผล ลดอาการแพ้ อักเสบจากแมลงสัตว์กัดต่อย
- ตำใส่แผลห้ามเลือด รักษาผิว บำรุงผิว
ประโยชน์ต่อสุขภาพ
- ช่วยเจริญอาหาร ยาบำรุงธาตุ ฟอกเลือด แก้ท้องอืดเฟ้อ แน่น จุกเสียด
- ลดน้ำหนัก ปวดประจำเดือน ประจำเดือนมาไม่ปกติ
- อาการดีซ่าน แก้อาการวิงเวียน แก้หวัด แก้อาการชัก ลดไข้
- ขับปัสสาวะ รักษาอาการท้องมาน แก้ไข้ผอมแห้ง แก้เสมหะและโลหิตเป็นพิษ
- โลหิตออกทางทวารหนักและเบา แก้ตกเลือด
- แก้อาการตาบวม แก้ปวดฟันเหงือกบวม
- มีฤทธิ์ระงับเชื้อ ต้านวัณโรค ป้องกันโรคหนองใน
- แก้ท้องเสีย แก้บิด รักษามะเร็งลาม
- บรรเทาอาการโรคลำไส้แปรปรวน จากการทดลองในผู้ป่วยโรคลำไส้แปรปรวนด้วยการให้ตำรับสมุนไพรที่มีส่วนผสมหลัก คือ สารเคอคิวมินอยด์จากขมิ้นและส่วนผสมอื่นๆ โดยรับประทานครั้งละ 2 แคปซูล 2 ครั้ง/วัน ก่อนอาหารมื้อหลัก พบว่าผู้ป่วยมีอาการปวดหรือไม่สบายท้องของโรคลำไส้แปรปรวนลดลงในเวลา 4 สัปดาห์
- สารสกัดเคอร์คูมินอยด์จากขมิ้นชันสามารถบรรเทาอาการปวดข้อเข่าในผู้ป่วยข้อเข่าอักเสบและข้อเข่าเสื่อมได้
- ป้องกันโรคลำไส้อักเสบ ในขมิ้นชันมีสาร semi-bionic มีประสิทธิภาพในการป้องกันโรคลำไส้อักเสบ โดยอาศัยฤทธิ์ต้านอักเสบและต้านอนุมูลอิสระ
- สารสกัดคูเคอร์มินอยด์จากขมิ้นชันช่วยลดระดับไตรกลีเซอร์ไรด์ในเลือดให้ลดลง
- สารสกัดคูเคอร์มินอยด์จากขมิ้นชันมีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัสไขหวัดใหญ่ชนิดเอได้
- สารจากขมิ้นมีฤทธิ์ป้องกันการจับของ beta-amyloid ซึ่งจะทำให้เกิดภาวการณ์เสื่อมของสมอง
- สาร bisdemethoxycurcumin และ curcumin จากขมิ้น ลดการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร ลดการเกิดแผลและกระตุ้นการสร้างเยื่อเมือกในกระเพาะอาหาร และลดการอักเสบ
- สารสกัดจากขมิ้นชันมีฤทธิ์ปกป้องกระดูกพรุน สามารถป้องกันการลดลงของความหนาแน่นของกระดูกได้ และป้องกันการสูญเสียโครงสร้างของกระดูก แต่ไม่สามารถเพิ่มความหนาแน่นของกระดูกได้
- สารcurcumin ช่วยลดน้ำตาลในเลือดและชะลอการเกิดภาวะดื้ออินซูลินในผู้ป่วยโรคเบาหวานได้
ข้อแนะนำและข้อควรระวังการรับประทานขมิ้น
- การใช้ขมิ้นเป็นยารักษาโรคกระเพาะ ถ้าใช้ขนาดสูงเกินไป จะทำให้เกิดแผลในกระเพาะ คนไข้บางคนอาจมีอาการแพ้ขมิ้น โดยมีอาการคลื่นไส้ ท้องเสีย ปวดหัว นอนไม่หลับ ให้หยุดยา
- ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีการอุดตันของท่อน้ำดี เช่น นิ่วในถุงน้ำดี และห้ามใช้ในหญิงมีครรภ์
- ควรระมัดระวังในการใช้ร่วมกับยาต้านการแข็งตัวของเลือด เนื่องจากเสริมฤทธิ์กัน อาจทำให้เลือดแข็งตัวช้า และเลือดไหลหยุดยากได้
- ผู้ที่ได้รับการปลูกถ่ายตับและได้รับยากดภูมิคุ้มกัน tacrolimus ควรหลีกเลี่ยงที่จะรับประทานยาขมิ้นชัน
- ผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาวินบลาสติน ควรหลีกเลี่ยงการบริโภคผลิตภัณฑ์ต่างๆ ที่มีสารเคอร์คูมินจากขมิ้นชัน
ข้อคิดก่อนรับประทาน
ผู้บริโภคควรหมั่นตรวจสุขภาพ และหากจะใช้ขมิ้นชันในการรักษาสุขภาพ ควรศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมหรือปรึกษาแพทย์ แม้ขมิ้นชันจะเป็นยารักษาโรคกระเพาะ แต่หากรับประทานมากจนเกิดไป อาจทำให้เกิดผลเสียได้ ดังนั้นผู้บริโภคควรรับประทานแต่พอดี
แหล่งข้อมูล
- สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
- http://www.thaicrudedrug.com/
รวบรวมและเรียบเรียงโดยเซนเฮิร์บชอป