มะกรูดสมุนไพรพื้นบ้านที่ไม่ธรรมดา
มะกรูดเป็นพืชในสกุลส้ม (Citrus) มีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่นประเทศลาว อินโดนีเซีย มาเลเซีย และไทย นิยมใช้ใบมะกรูดและผิวมะกรูดเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องปรุงอาหารหลายชนิด และด้วยภูมิปัญญาไทยได้นำมะกรูดมาใช้ในการดูแล บำรุงรักษาทั้งภายนอกและภายใน ไม่ว่าจะเป็นเส้นผม ผิวพรรณ ตลอดจนสกัด บ่มและหมักรับประทานเพื่อบำรุงร่างกาย
ลักษณะของผลมะกรูด ผลค่อนข้างกลม ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 3-7 ซม. ผิวขรุขระมีจุกที่หัวและท้ายของผล ผลสดเปลือกฉ่ำน้ำ มีต่อมน้ำมันมาก ผิวขรุขระ เมื่อสุกมีสีเหลือง มีเมล็ดขนาดเล็กหลายเมล็ด ผิวมะกรูด มีรสปร่าหอมร้อน รสขม น้ำในผลรสเปรี้ยว
องค์ประกอบทางเคมี:
- ผิวมะกรูดมีน้ำมันระเหยง่ายร้อยละ 4 มีองค์ประกอบหลักเป็น “เบตาไพนีน” (beta-pinene) ประมาณร้อยละ 30
- ลิโมนีน” (limonene) ประมาณร้อยละ 29, beta-phellandrene, citronellal นอกจากนี้ยังพบ linalool, borneol, camphor, sabinene, germacrene D, aviprin ใช้น้ำมันแต่งกลิ่นเครื่องหอม ยาสระผม สบู่
- สารกลุ่มคูมาริน ได้แก่umbelliferone, bergamottin, oxypeucedanin, psoralen, N-(iminoethyl)-L-ornithine (L-NIO) น้ำจากผลพบกรด citric
ประโยชน์ต่อผิวและเส้นผมของมะกรูด
- เปลือกของมะกรูดมาใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องสำอาง เช่น สบู่ แชมพูมะกรูดหรือยาสระผมมะกรูด ผลิตภัณฑ์ป้องกันยุงและแมลง
- ใช้เพื่อดับกลิ่นเท้าเหม็น มีกลิ่นอับเชื้อรา โดยนำมะกรูด ขิง ข่า เกลือ อย่างละเท่าๆ กัน นำมาต้มรอให้อุ่นสักนิดแล้วแช่เท้าทิ้งไว้ประมาณ 15 นาที
- น้ำมันจากผิวมะกรูดช่วยป้องกันรังแค และทำให้เส้นผมดกดำเป็นเงางาม
- ผลปิ้งไฟให้สุกผ่าครึ่งลูก เอาถูฟอกสระผม ทำให้ผมดกดำเป็นเงางาม นิ่มสลวย แก้คัน แก้รังแค แก้ชันนะตุ ทำให้ผมสะอาดแพทย์ตามชนบทใช้ผลเอาไส้ออก ใส่มหาหิงค์แทน
ประโยชน์ต่อสุขภาพของมะกรูด
- ยาพื้นบ้านบางถิ่นใช้น้ำมันมะกรูดดองยาที่เรียกว่า “ยาดองเปรี้ยวเค็ม” ที่ใช้กินเป็นยาฟอกโลหิตในสตรี
- น้ำผลมะกรูดมีรสเปรี้ยว แก้เสมหะในลำคอ แก้เลือดออกตามไรฟัน ฟอกโลหิตระดู ขับลมในลำไส้ และใช้ถนอมยาไม่ให้บูดเน่า แก้อาการท้องอืด ช่วยเจริญอาหาร
- ผิวมะกรูดมีรสปร่าหอม ร้อน เป็นยาขับลมในลำไส้ แก้แน่น ขับระดู ขับผายลม เป็นยาบำรุงหัวใจ
- ผลดองเป็นยาฟอกเลือดในสตรี ช่วยขับระดู ขับลมในลำไส้ แก้จุกเสียด ลักปิดลักเปิด
- ผลรสเปรี้ยว กัดเสมหะ แก้น้ำลายเหนียว กัดเถาดานในท้อง แก้ระดูเสีย ฟอกโลหิตระดู ขับระดู ขับลมในลำไส้ ถอนพิษผิดสำแดง
- เนื้อของผล แก้ปวดศีรษะ ช่วยกระตุ้นระบบประสาท
ข้อแนะนำและข้อควรระวังของมะกรูด
สำหรับมะกรูด เป็นพิชที่มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว ผลของมะกรูด มีรสเปรี้ยว สามารถใช้แทนความเปรี้ยวของมะนาวได้ การบริโภคหรือใช้ประโยชน์จากมะกรูดต้องใช้ในปริมาณที่เหมาะสม โดยข้อควรระวังในการใช้ประโยชน์ของมะกรูด มีดังนี้
- น้ำมันหอมระเหยจากมะกรูด หากใช้กับผิวหนังในปริมาณที่มาก ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสแสง เพราะอาจทำให้เกิดพิษกับผิวหนังได้ หรือทำให้เกิดอาการแพ้ เมื่อโดนอากาศเป็นเวลานาน อาจจะทำให้เกิดอาการระคายเคือง ดังนั้น หากสัมผัสน้ำมันมะกรูด หรือ น้ำมะกรูด ให้ล้างน้ำให้สะอาด
- ส่วนน้ำมะกรูดมีความเป็นกรดสูง ไม่ควรรับประทานขณะท้องว่าง เพราะอาจทำให้เกิดการระคายเคืองระบบทางเดินอาหารได้
- น้ำมะกรูด มีรสเปรี้ยว ซึ่งการกินเปรี้ยวมากเกินไป ส่งผลเสียต่อร่างกาย เช่น ทำลายฟัน ทำให้ท้องร่วง ทำให้กระดูกผุ เป็นต้น
ข้อคิดก่อนรับประทาน
จากสรรพคุณที่กล่าวมา มะกรูดเป็นคำตอบที่ดีในการดูแลสุขภาพของเพศหญิง แต่หากต้องได้รับการใช้อย่างถูกวิธี และหลีกเลี่ยงการใช้น้ำและน้ำมันหอมระเหยโดยตรงกับผิวหนัง เพราะจะเกิดโทษได้
แหล่งข้อมูล
http://www.thaicrudedrug.com/
รวบรวมและเรียบเรียงโดยเซนเฮิร์บชอป
ใส่ความเห็น